داروخانه گیاهپزشکی باغبان

گل فریزیا به دلیل رایحه ی خوبی که دارد، در صنعت عطر سازی بیشترین کاربرد را داشته و در گلکاری از آن زیاد استفاده می شود. فریزیا گیاهی علفی، پیازی و بومی آفریقای جنوبی است و در زمستان یا اوایل بهار گل می دهد.

به کمک روش های مختلف کشت و با استفاده از ارقام متنوع آن، می توان در تمام طول سال این گل را به بازار عرضه نمود. فریزیا امکان کشت به صورت خانگی را دارد و محیط های خنک و آفتابی را می پسندد.

گل های فریزیا به رنگ های سفید، صورتی، زرد و قرمز هستند و هر کدام دارای نماد به خصوصی می باشند. در تاریخ و در زبان های ویکتوریایی از آن به عنوان یک گل نمادین یاد شده و در ارتباط با ایده های آزادی و استقلال به کار می رود.

نکته ی جالب آن است که گل ها به صورت عمودی بر ساقه های خمیده رشد می کنند و تنها در دمای 21 - به گل می رود. فریزیا رایحه ای شیرین و آرام بخش دارد و از آن برای کاهش اضطراب نیز استفاده می شود. 

نام علمی : Simmondsia chinensis

جوجوبا (Jojoba) درختچه ای چند ساله از خانواده ی Simmondsiaceae و بومی بیابان های جنوب غرب آمریکاست. درختچه ای همیشه سبز با ارتفاع 1 تا 5 متر و دارای ساقه های متعدد می باشد.

برگ ها بیضوی شکل و فاقد دمبرگ هستند. ریشه های زیادی دارد و در شرایط آبیاری سطحی حالت افشان به خود می گیرد. این گیاه ویژگی چند منظوره دارد و به عنوان گیاه زراعی، صنعتی، علوفه ای و حفاظتی دارد.

به دلیل داشتن نقش موثر در کاهش فرسایش خاک از نظر ویژگی حفاظتی بسیار حائز اهمیت است. از درخت جوجوبا روغن نیز تهیه می‌شود که کاربردهای دارویی و صنعتی بسیاری دارد. برای حفظ سلامتی پوست و مو، درمان زگیل، برطرف کردن شوره ی سر و مقابله با چین و چروک صورت از روغن آن استفاده می شود.

خاک مناسب کشت جوجوبا، شنی با قابلیت نفوذ آب زیاد است و نسبت به خاک های سنگین و غرقابی حساس می باشد. محدوده ی دمایی قابل تحمل آن 50 تا 9 - درجه سانتی‌گراد است و دماهای بالاتر از 50 درجه باعث خشکیدگی گلها و سرشاخه ها می شود. 

زعفران با اهداف مختلفی کاشت می شود و ابتدا باید هدف اصلی را مشخص نموده سپس اقدام به کشت کرد و روش کشت را بر اساس هدف، انتخاب نمود. اهداف کاشت زعفران شامل : برداشت حداکثری گل در واحد سطح، توجه به گلدهی و بنه زایی مناسب و وزن گیری و افزایش بنه می باشد.

در شرایط برداشت حداکثری گل، کشت به صورت خطی با تراکم بالای 14 تن در هکتار بوده و ظرف مدت 3 سال، مزرعه به حداکثر میزان گلدهی خواهد رسید.

در شرایط گلدهی و بنه زایی مناسب، تراکم بنه به 7 تا 8 تن در هکتار می رسد.از مزایای این روش، تغذیه و تکثیر صحیح بنه در مزرعه است.

در شرایط وزن گیری و افزایش بنه، هدف تکثیر و ازدیاد بنه است و با عمق کمتری کشت انجام می شود و تمرکز تنها روی بنه زایی است. 

باریجه گیاهی است که در مناطق کوهستانی رویش دارد و به علت کاربردهای دارویی و صنعتی، یکی از مهمترین گیاهان صادراتی کشور به شمار می رود. صمغ حاصل از این گیاه بسیار با ارزش و گران قیمت بوده و در صنعت مصارف بسیاری دارد.

باریجه (Ferula gumosa) از تیره چتریان (Umbelliferae) و مونوکارپیک است، یعنی تنها یکبار گل می دهد و در سال آخر رویش به گل می رود. گل های باریجه به رنگ زرد و به صورت چتر مرکب می باشد و بوی تند و مخصوصی دارد.

صمغ باریجه بر اثر تیغ زدن ریشه ی آن به دست می آید که قسمت پشت به آفتاب گیاه را به اندازه ی 20 تا 30 سانتی متر خالی کرده سپس قسمتی از غده ی گیاه را برداشت می کنند. مصرف صنعتی این صمغ به صورت چسب الماس در صنایع جواهرسازی، عطرسازی و صنایع آرایشی است.

علاوه بر این، باریجه از دیرباز در طب سنتی ایران مصارف و خواص دارویی داشته و در درمان بیماری های تنفسی، گرفتگی عضلات و بیماری های گوارشی استفاده می شده است. لازم به ذکر است که برداشت باریجه مجاز بوده و در سال حدود 1200 کیلوگرم برداشت دارد. 

نخل بادبزنی از خانواده ی نخلهاست و به نام های نخل واشنگتن یا پالم واشنگتن معروف است. دمبرگ های آن به طول 1 متر هستند و گل آذین 3 متری دارد که به رنگ های نارنجی و صورتی در می آیند.

نخل بادبزنی میوه های سیاه کوچکی تولید می کند که خوراکی هستند و گوشت میوه بسیار نازک است. نسبت به سرما مقاوم بوده و می تواند تا دمای 8 - درجه سانتی‌گراد را تحمل کند. سرعت رشد بالایی دارد و بسته به منطقه ی کشت، سرعت رشدی آن متفاوت است.

ارتفاع آن به 20 تا 30 متر می رسد و نسبت به شوری و خشکی مقاومت بالایی از خود نشان می دهد. در طراحی فضای سبز نیز مورد استفاده قرار می گیرد و تکثیر آن از طریق بذر و پاجوش است. دمای مناسب جوانه زنی بذر 30 درجه ی سانتی گراد می باشد.

به آفتاب کامل و خاک لومی و شنی با زهکشی خوب نیاز دارد. هر 4 ماه یکبار، میزان 200 گرم کود دهی نیاز است. این نخل قابلیت کشت به صورت بن سای را نیز دارد و ارتفاع آن به 30 تا 80 سانتی متر می رسد. 

گل تاج خروس گیاهی با ارتفاع 20 تا 50 سانتی متر است و به علت شباهتی که به تاج خروس دارد به تاج خروس معروف شده است. این گل، چندساله با برگ های سرنیزه ای بوده و جزء گیاهان سریع الرشد به حساب می آید.

آب و هوای گرم را می پسندد و گلدهی آن حدود سه ماه طول می کشد. با اینکه در برابر سایه مقاوم می باشد اما به نور کافی برای رشد و نمو نیاز دارد. نور کم باعث کم رنگ شدن گل و ریزش آن می‌شود.

تاج خروس گیاهی آبدوست است و باید به طور منظم آبیاری شود و خاک آن باید همیشه مرطوب باشد. بهتر است به طور عمیق آبیاری گردد تا به طور کامل به ریشه ها نفوذ کند. دقت کنید که آبیاری زیاد باعث پوسیدگی نشود.

خاک لومی شنی برای رشد تاج خروس مناسب بوده و برای کاشت در باغچه باید با کمپوست پیت ماس تغذیه شود. هرگز از کودهای نیتروژنه استفاده نکنید زیرا موجب از بین رفتن گل می شود. بهترین کود، کمپوست پوسیده، فسفر و پتاس است که به رشد و نمو گیاه کمک می کند. 

جنس درخت پسته، متعلق به خانواده Anacardiaceae می باشد که دارای گونه های متعددی است که به 3 گونه آن:

1-پسته خوراکی (P.vera)
2- P.khinjuke
3 -بنه یا چاتلانقوش (P.atlantica)
در ایران اشاره شده است که در اکثر نقاط ایران بیشتر همراه با بادام کوهی و بلوط و گاهی بصورت منفرد پراکنش یافته است. 
مطالعات و گزارشات مستند در خصوص پسته وحشی بیانگر این است که رویشگاه های این گیاه با ارزش و مقاوم به خشکی و سایر شرایط نامناسب محیطی، که با نام های بومی پسته وحشی، ون، سقز نیز شناخته می شود، به دلایل مختلف از جمله چرای دام، آتش سوزی، تغییر در کاربری زمین، بهره برداری نادرست از شیره (صمغ) آن، عوامل ژنتیکی و محیطی متعدد، همراه با سایر فعالیت های انسانی مورد تخریب و تجاوز قرار گرفته است.
چاتلانقوش، درختی دوپایه، سازگار با آب و هوای خشک، مناسب زمین های سبک و سنگلاخی و به شدت نورپسند است. ارتفاع این درخت 2 تا 7 متر و در بعضی از منابع ارتفاع آن 10 تا 12 متر نیز ذکر شده است.

سنای هندی، گیاهی چندساله متعلق به خانواده گل ارغـوان است. این گیاه به شکل درختچه ای کوتاه، با ارتفاع 80 سانتیمتر و بدون کرک است. برگ های سنا که بیشترین خاصیت دارویی را دارند، به شکل مرکب هستند.

سنای هندی یک گیاه ارزشمند دارویی و مقاوم به خشکی از خانواده گل ارغوان می باشد که در ایران به نام سنا شناخته می شود. 
منشا این گیاه عربستان و سومالی بوده و در هندوستان بومی شده است. برگ ها و میوه ها است که کاربرد زیادی به عنوان ملین در صنعت داروسازی دارند. 
این گیاه دارای ترکیبات آنتراکوینونی است که کاربرد زیادی به عنوان ملین و نرم‌کننده شکم دارد. گیاه سنای هندی علاوه بر خاصیت مسهلی، در درمان بزرگی طحال، کم خونی، حصبه، وبا، یرقان، نقرس، روماتیسم نیز کاربرد دارد.

کینوا که نام علمی آن Chenopodium quinoa است، دانه های ریزی دارد و به خاویار گیاهی معروف شده و به غلات شبیه است. این دانه ی مغذی، طی سال های اخیر در استان فارس به عنوان کشت جایگزین، جایگاه سوم کشور را به خود اختصاص داده است.

این محصول به عنوان یک کشت سازگار با کم آبی و مقاوم به تنش خشکی تثبیت شده و به صورت جایگزین برنج مصرف می شود. علاوه بر آن به دلیل مواد مغذی زیادی که دارد، اهمیت بسیاری در بین مردم پیدا کرده است.

لازم به ذکر است که کینوا جزء زراعت های نوپا و اقتصادی است که هم برای کشاورزان مقرون به صرفه بوده هم نسبت به بحران کم آبی کشور سازگاری نسبتا بالایی دارد. کینوا از جمله محصولاتی است که می تواند هم به اقتصاد خانواده و هم به سلامت آنان کمک کند. 

این محصول هم‌چنین از نظر تأمین مواد مغذی، می تواند گزینه ی بسیار خوبی باشد. کینوا که به عنوان پروتئین گیاهی لقب گرفته به دلیل ارزش غذایی، سبک و خوش هضم بودن و کمک به سلامت کسانی که دارای مشکلات گوارشی هستند به عنوان محصول جایگزین برنج، مصرف می شود. 

از جمله گیاهان دارویی پر کاربرد که خواص درمانی زیادی دارد، گیاه گزنه است. گزنه (Urtica dioica) گیاهی علفی است که در فصل تابستان رشد می کند و در فصل زمستان از بین می‌رود.

این گیاه به نام های گزنده یا گزنه ی سوزاننده نیز معروف بوده و به دلیل اینکه سطح برگها و ساقه با کرک های تیز و تیغ مانند پوشیده شده به نام گزنه نام گذاری شده است. به طوری که در صورت تماس با پوست، التهاب و قرمزی ایجاد می کند.

گزنه در محیط های مرطوب یافت می شود و از دیرباز، به عنوان چای و دم نوش استفاده می شده است. هم چنین خواص آنتی اکسیدانی و ضد میکروبی بسیاری دارد که به برخی از آنها اشاره می کنیم:

_ به کنترل قند خون کمک می کند.

_ در درمان کمر درد و آرتروز مؤثر است.

_ باعث کاهش بیماری های قلبی عروقی می شود.

_ منجر به کاهش آلرژی های فصلی می شود.

مصرف گزنه مضراتی نیز دارد که باید حتما مورد توجه قرار گیرد. برای زنان باردار منع مصرف دارد و در بعضی موارد ممکن است واکنش های آلرژیک ایجاد کند. در صورت مصرف داروهای دیابت، رقیق کننده ی خون و فشار خون، باید با پزشک خود مشورت کنید. 

بن سای یا درختچه ی مینیاتوری یک درخت آپارتمانی است و نیازهای یک درخت را دارد. بن سای برای رشد خود به نور مستقیم آفتاب احتیاج دارد و نور ناکافی به آن آسیب می رساند و شاخ و برگ آن ضعیف می شوند.

اگر چه جزء گیاهان آپارتمانی هستند، اما به هوای آزاد خارج از خانه نیاز دارند و بهتر است در ماه های گرمتر سال در فضای آزاد قرار بگیرند. توجه به این نکته ضروری است که هر چه این درختچه گرما و نور بیشتری دریافت کند، به آبیاری بیشتری نیاز دارد.

بن سای ها به رطوبت طولانی مدت علاقه ای ندارند و باید بین هر دو آبیاری کمی سطح خاک خشک شود اما نباید به درختچه آسیب برساند. توصیه می شود در زمستان هفته ای یکبار و در تابستان هر روز یا یک در میان آبیاری شوند.

مه پاشی در طول روز به حفظ شادابی آن ها کمک می کند و برای جلوگیری از خشک شدن شاخ و برگ بن سای باید آن را از دریچه ی هوا یا پنجره دور نگه داشت. بن سای باید به میران خفیف و تنها یک یا دو بار در ماه توسط کود بارور شود.

این گیاه به صورت سنتی به عنوان ضد نفخ، هضم کننده غذا، ضد اسپاسم، ضد سرفه و خلط آور و به علت داشتن ترکیب اصلی تیمول، در صنایع غذایى، دارویى، بهداشتى

و آرایشى استفاده می شود. 
از عصاره های آبی، آبی– الکلی و پروپیلن گلیکولی آویشن نیز در تهیه شامپو،کرم و پماد استفاده می شود.
اثرات ضد قارچ، ضد انگل و ضد باکتری این گیاه و اثرات درمانی آن، بـرای درمـان آسم، سرفه های خشک مکرر و برونشیت به اثبات رسیده است.
از این گیاه داروهایی به شکل شـربت، قـرص مکیـدنی، بخور، قرص و عـصاره تهیـه شده و بـه تأییـد واحد «نظارت بر امور دارو» وزارت بهداشت، رسیده است.

یونجه ی وحشی بیش از آنکه مصرف خوراکی داشته باشد، دارای خواص دارویی بی نظیری است که به دلیل سرشار بودن از مواد معدنی و انواع ویتامین‌ها، بهترین گزینه برای درمان بیماری ها به شمار می رود.

یونجه ی وحشی به عنوان سبزی و همراه با دیگر سبزی ها مانند شاهی و ریحان نیز مصرف می شود. عرق یونجه نیز در پاک سازی سموم بدن مفید است و برای درمان کم خونی توصیه می شود.

یونجه ی وحشی دارای برگ های سبز رنگی است که هر چه رنگ برگها سبزتر و تیره تر باشد به این معنی است که یونجه رسیده تر است. این گیاه از خانواده ی باقلائیان می باشد و در دسته ی گیاهان دارویی قرار می گیرد.

هم چنین در تهیه ی کود سبز مورد استفاده قرار گرفته و به عنوان یکی از مهم ترین گیاهان در طب سنتی شناخته شده است. لازم به ذکر است که به دلیل داشتن خواص آنتی اکسیدانی و جلوگیری از بروز بیماری های قلبی، دمنوش آن در درمان گرفتگی رگ های قلب بسیار مؤثر است. 

باغ گیاه‌شناسی نیویورک به علت داشتن بزرگترین و بدبوترین گل دنیا یعنی گل جسد بسیار معروف شده است. گل جسد با نام علمی Amorphophallus titanum ، یک گونه ی کم یاب و بسیار نادر بوده و به خاطر بوی بدش مورد توجه قرار گرفته است.

این گل به دلیل داشتن بویی شبیه به بوی حیوان پوسیده به عنوان گل جسد یا گیاه جسد شناخته می شود. این گیاه هر 10 سال یکبار گل می دهد و ارتفاع گل آذین آن به 3 متر می رسد. گلبرگ‌های گیاه جسد بزرگ هستند و به 7 تا 10 سال رشد نیاز دارند تا شکوفا شوند.

زمان باز شدن گل غیر قابل پیش بینی است و پس از باز شدن تنها 24 تا 48 ساعت باز می ماند. علی رغم داشتن بوی تعفن، یک روند تکاملی در این گیاه وجود دارد که باعث جذب حشرات گرده افشان جسد خوار می شود و از آنها برای گرده افشانی خود استفاده می کند. 

اردک ها باعث کاهش جمعیت آفات رایج برنج مانند کرم ساقه خوار و برگ خوار می شوند و از حشراتی موجود در مزرعه تغذیه می کنند. آنها نوک خود را داخل گل و لای شالیزار فرو کرده و با این عمل، موجب تهویه ی خاک می شوند.

هم چنین با خوردن علف های هرز به عنوان جایگزین طبیعی علف کش ها شناخته شده اند. از طرفی دیگر، ضایعات اردک ها به نوعی باعث تغذیه ی خاک شده و جایگزین کودهای مصنوعی و پر هزینه است.

نکته ی دیگر درمورد اردکها این است که با حرکت آنها داخل مزرعه ی برنج، هوادهی خاک انجام شده و ساقه های برنج تقویت می شوند و در نتیجه برای کنترل علف های هرز و حفاظت از سلامت خاک به نیروی انسانی نیازی نیست.از دیگر مزایای کشت اردک_برنج این است که مقدار قابل توجهی از گازهای گلخانه‌ای که توسط شالیزارها تولید می شود، خنثی می گردد. 

✔️کاسنی مسکن عطش و حرارت درونی است.

✔️در ضعف اعصاب، 
✔️ضعف چشم و 
✔️فشار خون مفید است. 
✔️کاسنی، در درمان التهابات معده و پاک کردن مجاری ادراری مؤثر است.
✔️ریشه کاسنی، در باز کردن و روان شدن اخلاط بسیار مؤثر است. 
✔️مجاری گوارشی را پـاک می کنـد و بهتـرین تصفیه کننده خون است.

اکالیپتوس یکی از گیاهان معروف خانواده مورد است که وطن اصلی آن استرالیا بوده و از آنجا بـه سایر نقاط دنیا، ازجمله ایران برده شده است.

✔️این جـنس شـامل گیاهانی است درختی که گاهی به بلندی تا ده متر هم میرسـند. برگ های آن معمولاً کشیده و باریک است، ولی دارای گونه‌هایی با برگ های بیضوی یا گرد هم هستند. این برگ‌ ها اغلب متناوب و به ندرت متقابل دیده میشوند. 
✔️از تمام قسمت های این درخت، به خصوص برگ های آن، بوی مطبوعی استشمام می شود.
✔️طبیعت اکالیپتوس گرم و خشک است. منقی ریه از بلغم و رطوبات است.
✔️در کاهش استرخاء و آماس لثه مـؤثر است.
✔️استنشاق و انکباب اکالیپتوس در گرفتگی نفـس بـه کار می رود.
✔️به صورت مالشی در ناحیه شقیقه، برای تسکین سردر ، ترکیب اکالیپتوس و نعنا فلفلی بسیار موثر است.

خرفه به عنوان یکی از متداول ترین گیاهان دارویی مورد استفاده در جهان شناخته شده است. خرفه معمولاً به صورت خودرو در باغچه ی منازل، کنار جوی ها و در مناطق مرطوب می روید، به محیطی با نور زیاد و دمای ۲۵ درجه ی سانتی گراد نیاز دارد.

خاک مناسب برای رشد و پرورش آن مخلوطی از خاک باغچه، رس و مقداری ماسه است. این گیاه به آب فراوان نیاز دارد، بنابراین باید به صورت مرتب و منظم آبیاری شود. خرفه خواص دارویی فراوانی دارد که به برخی از آنها اشاره می کنیم :

☑️ بذر خرفه در تصفیه ی خون، رفع التهابات گوارشی، رفع سرفه و تشنگی بسیار موثر است. 

☑️ تقویت کننده قوای عمومی بدن است و عرق آن برای درمان میگرن مفید بوده و به علت داشتن کلسیم، آهن، پتاسیم و منگنز برای مداوای امراضی که علتش کمبود این مواد معدنی است سودمند می باشد. 

☑️ خوردن برگ و ساقه ی آن همراه با سالاد و سرکه برای درد کلیه بسیار نافع است.

☑️ بیماری دیابت و سردردهای گرم را برطرف می کند و حرارت خون و کبد و معده را نیز تسکین می دهد. 

شیشه­ شو : Callistemon

نام انگلیسی: Bottlebrush plant

نام علمی: Callistemon citrinus

خانواده: موردی­ها Myrtaceae

زادگاه اصلی این درخت، استرالیاست و گل های آن به رنگ های قرمز و سفید می باشد. به شدت به نور خورشید نیاز دارد و گل های آن در اطراف یک ساقه ظاهر می شوند. در بالای گل آذین آن، دسته ای از برگ ها و شاخه ها وجود دارند که گل در حقیقت بین دسته جات برگ در پایین و بالا قرار دارد.

روش تکثیر آن از طریق قلمه است و در اواخر تابستان می‌توان از شاخه­ های عقیم قلمه گرفت. دمای مناسب برای رشد این درخت، 8 تا 10 درجه ی سانتی گراد است و در تابستان به غبار پاشی به صورت یکبار در هفته نیاز دارد.

برای آبیاری بهتر است در زمستان یکبار در هفته و در تابستان به صورت دو بار در هفته صورت گیرد. خاک مناسب آن، ترکیب ماسه و کمپوست است و آب فاقد املاح خصوصا آهکی را دوست دارد. بهتر است برای آبیاری از آب آشامیدنی استفاده شود.

باید توجه کرد ، آبیاری بیش از حد باعث زرد شدن برگ ها می شود و باید تا زمان آبیاری بعدی سطح خاک خشک شود. چنانچه اندام های گیاهی بیش از حد رشد کرده­ باشند، هرس لازم است و باید عمل هرس بعد از ریختن گلها انجام گیرد.

ساکولنت ها انواع مختلفی دارند و جزء دسته ی گیاهان گوشتی و آبدار محسوب می‌شوند. ساکولنت ها با کاکتوس ها تفاوت دارند و قادر هستند آب را به خوبی در بافت های خود ذخیره کنند.

ساکولنت ها برگ، ریشه و ساقه های ضخیمی دارند و علاوه بر نگهداری آب در بافت های خود، می توانند رطوبت را درون خود حفظ کنند. در واقع ساکولنت ها با جذب یا حفظ رطوبت درون بافت هایشان، قابلیت تکثیر در شرایط سخت و طاقت فرسا را دارند.

از دیگر ویژگی های این گیاهان این است که در شرایط خشکی و هوای گرم می توانند به کمک بافت های آبدار و گوشتی خود به رشد و زنده ماندن شان ادامه دهند و تکثیر یابند.

ساکولنت ها به دو دسته تقسیم می شوند :

1_ ساکولنت های نرم

2_ ساکولنت های سخت

ساکولنت های نرم توانایی تحمل سرمای زیاد را ندارند و ممکن است در این شرایط به خواب رفته یا تغییر رنگ دهند اما ساکولنت های سخت می توانند در هوای خیلی سرد تاب بیاورند و زنده بمانند.